1
Met zachte handen voor gebak
schraapt hij de brokken bruinkool
van de band. Een gerucht, verlof
hangt in de lucht. In de barak
een prullenbak voor gebroken beloftes.
Hij inspecteert zijn kast, een kind
lacht op de binnendeur. Wie wil er
niet naar huis? Het hoge woord spookt
rond: morgen vertrekt een trein.
In een volle wagon oefent hij
zich in het weerzien, prevelt haar
naam in het ritme van een hart
met haast. De terugkeer naar
geboortegrond spoelt wrange
smaak van bruinkool weg, weekt
hardheid van de huid, wist sporen
van gemis, maar wat blijft:
een oorlog duurt, lijkt zonder eind.
2
Door onverklaarbaar oponthoud
worden dagen later, kloppen
vragen aan als ongewenste gasten.
‘Gaf je gehoor uit angst, een kudde-
dier dat slaafs de rijen sluit? Of was
je bang dat haar iets overkwam?
Reinhardt die je in zijn gezin opnam
op zondag brood brak, de glazen
vulde: een kameraad die je achterlaat.’
Wat uit zijn koffer is verbannen loopt
hem als een schaduw na. Ook de trein
zucht, tot hij afremt, stil staat.
Hij kijkt naar buiten, kinderen spelen
bij een beekje. Waar is hun vader?
Het hamert in zijn hoofd: Ga niet terug.
Stapvoets gaat het, hoeveel uren
onderweg? Het duister van de nacht
oogt minder zwart als weerzien wacht.
3
Schijnwerpers gaan tastend rond.
De vijand hier voor hem een vriend
maar vurig bidt hij: spaar het spoor.
Hij dommelt, een oude droom dondert
binnen: een vliegtuigbom trof de barak.
Hij schrikt wakker, de trein sukkelt voort.
Zoveel mannen op verlof, wie blijft
achter? Word je gezocht? Als onraad
dreigt is onder het dak een loze ruimte.
Hij besluit dat zijn kompas nimmer
oostwaarts wijzen zal, dat niet langer
bruinkool zijn bestaan mag kleuren.
Zijn patroon schreef dat ook hij
zijn bakker mist. Bij de geur van brood
net uit de oven sluiten zijn ogen.
Regen slaat tegen de ruit.
Zijn maten geven hem een por
ze zijn opgewonden, bijna thuis.
4
Hij herkent de Vituskerk als hij
naar buiten kijkt. Wanneer de trein
het eindstation bereikt, weet hij
dat geen welkom wacht, twee keer
eerder heeft zij hier vergeefs gestaan.
Het woord verlof, een onbetrouwbare
metgezel, is zwijgplicht opgelegd.
Hij zal alleen op huis aangaan en neemt
de kortste weg dwars door het dorp.
Zo dicht bij huis, hij draalt. Hoeveel mannen
komen nooit meer thuis, zoals zijn broer
een jaar nadien, wat hij dan nog niet weten
kan, terwijl hij ongemerkt de Havenstraat
inslaat, het badhuis van Dudok passeert.
Bij zijn oude school vertraagt opnieuw
zijn pas. Aarzelt hij? Hoe is het
om haar terug te zien met kind
een zoon die zijn bestaan niet kent.
5
De Bosdrift brengt hem dichterbij.
Hij slaat rechtsaf, bekend terrein.
Een smalle gang verkort de weg
naar het huis met nummer negen.
Hij loert over de heg. Een kamer
zonder leven, op de muur
een lege plek voor een foto die later
wordt genomen, van hem lachend naar
de kleine. Doet hij een middagdutje?
Zij is vast in de keuken, maakt zijn flesje
klaar. ‘De melkstroom kwam niet
op gang’, briefwoorden van gevoel ontdaan.
Hij nadert de deur, een trillende hand
belt aan. Een vrouw, het schort nog om
breekt met jubelsprong uit haar bestaan
drapeert zich als een vlag om hem.
Hoeveel brieven zijn geschreven
om wonden van gemis te helen?
6
Zo onverwachts, woorden hebben geen
bereik. In haar armen loopt de spanning
uit zijn lijf. Zij trekt hem mee naar boven.
De vierde trede kraakt, vertrouwd geluid.
Samen het kamertje ingericht met frisse
kinderkleuren, het wiegje bij het raam.
De deurklink in zijn hand, hij ontspant.
Door een kier begroeten zoete babygeuren
een vader, slechts bekend van woorden
in een brief. Hij schuifelt schuchter naderbij.
De kleine - zijn slaapje zat - heeft zich bloot
getrapt, zet grote ogen op, een mond in
pruillipstand. Teruggekeerd uit bruinkooltijd
na negen maanden van afwezigheid.
Wat vreemd is moet nog wennen.
Dagen later wacht een trein bij het tweede
perron. De machinist kijkt naar de klok
vertrekt op het voorgeschreven uur.